18
М
яшяdi Cяmil юz maraq dairяsini hяr zaman geniшlяndirmяyя
can atırdı vя onun yaradıcılıq planları geniш idi. O, шцbhяsiz
ki, peшяkar musiqiчi olmaq цчцn hяr шeydяn яvvяl peшяkar
musiqi tяhsili almaq lazım olduьunu gюzяl baшa dцшцrdц. Bu
mяqsяdlя o, 1911-ci ildя Tцrkiyяyя gedir vя iki il Иstanbulda yaшayaraq, Tцrkiyяnin
mяшhur musiqiчilяri olan Mustafa Nuridяn, Шeyx Mяhяmmяd Baxdan musiqi
dяrslяri alır, not savadı яldя edir, Avropa vя Шяrqin bяstяkarlarının яsяrlяri ilя
tanıш olur. Mяшяdi Cяmil, юzцnц Azяrbaycan musiqisinin parlaq tяbliьatчısı kimi
gюstяrяrяk, юz konsert fяaliyyяtini Tцrkiyяdя davam etdirir, vя onun Иstanbuldakı
konsertlяri bюyцk maraq doьurur. O tarda “solo” ifa edir, Azяrbaycanın klassik
muьam vя tяsniflяrini oxuyur, Qafqaz musiqisi haqqında mяruzяlяrlя чıxıш
edir vя xalq yaradıcılıq nцmunяlяrini nцmayiш etdirir. Tцrk musiqisevяrlяr ilk
dяfя olaraq tarda ifanın yeni versiyasını – Azяrbaycan tarının ixtiraчısı Mirzя
Sadıq Qarabaьlının (Sadıxcanın) ifa mяktяbinin tяrzini gюrцrlяr: чalьı alяti diz
цstцndя yox, sinя цzяrindя tutulurdu. Onun ifaчılıq mяharяti haqqında Иstanbul
qяzetlяrindя tяrifli fikirlяr dяrc olunur – “Шahbal” jurnalı (1912-ci il) Mяшяdi Cяmilin
tarla fotoшяklini vя onun haqqında mяqalя yerlяшdirmiшdi:
“
Qafqazın tanınmıш musiqiчilяrindяn olan Cяmil bяy, not savadını юyrяnmяk vя
Osman musiqisi ilя tanıш olmaq mяqsяdilя bizя qonaq gяlmiшdir. Biz isя onun
kюmяkliyi ilя Qafqaz musiqisi haqqında чox dяyяrli mяlumatlar aldıq. Hяmin
sяtirlяrin mцяllifi “Шahbal” jurnalının bu nюmrяsindя (№59) Cяmil bяy Яmirov
tяrяfindяn notlara чevrilmiш “Heyratı” muьamını dяrc etmiшdir. Biz Cяmil bяydяn
Qafqaz musiqisinin чoxlu not yazılarını, habelя bu musiqi haqqında etnoqrafik
mяlumatlar aldıq. Cяmil bяy, Иstanbuldan vяtяnя geri dюnяn kimi Qafqazın яn
gюzяl mahnılarını notlara чevirяcяyini vя bizя gюndяrяcяyini sюz verdi. Biz яminik
ki, tezliklя dinlяyicilяrimizi Qafqaz musiqisi ilя sevindirяcяyik”.
Musiqiшцnas Rauf bяy Ekda (Tцrkiyя)
“
Milli musiqinin tarixindя ilk dяfя olaraq muьamları notlara Mяшяdi Cяmil
чevirmiшdir. Иstanbulda (1912-ci ildя) “Шahbal” jurnalında “Heyratı” muьamının not
yazısınıi dяrc etdirmiшdir”.
Musiqiшцnas F. Шuшinski (Azяrbaycan)
Onun yaradıcılıьının vurüunu olan musiqiшцnas Rauf bяy Ekda Mяшяdi Cяmilin
(
ud, tar, kanon vя vokal) vя skripkaчı Saшa Oqanezaшvilinin iшtirakı ilя Иstanbulda
bir neчя konsert tяшkil etmiшdi (1913-cц il). Konsertlяr daima bюyцk uьurla keчirdi
–
Mяшяdi Cяmilin Azяrbaycan vя tцrk mahnılarını ifa etmяsi tamaшaчılarda xцsusi
heyranlıq doьururdu.
TƏŞƏKKÜL