25
“
Bir mцddяt sonra Mяшяdi Cяmil (1913-cц ildя) Seyid Шuшinskini Gяncяyя aparır. Bu
dюvrdя Gяncяdя чoxlu istedadlı musiqiчilяr vя mцьяnnilяr var idi – onlar Seyid vя
Mяшяdi Cяmil ilя birlikdя musiqi mяclislяrindя toplaшardılar”.
Akademik Ч. Qacar (Azяrbaycan)
Tiflisdя, K. Zubalov adına Xalq Evinin dяvяti ilя (1913-cц ildя), xanяndя Mяшяdi
Mяmmяd Fяrzяliyevin, tarzяn Mяшяdi Cяmilin vя kamanчa ifaчısı Bюyцkkiшi
Яliyevin iшtirakı ilя “Шяrq konserti” uьurla baш tutmuшdur.
Шuшada Hцseynqulu Sarabskinin, Malıbяyli Hяmidin, Zabul Qasımın, Xanlıq
Шцkцrцn vя tarzяn Mяшяdi Cяmil Яmirovun iшtirakı ilя Цzeyir Hacıbяylinin
“
Leyli vя Mяcnun” muьam-operasının “premyerası” bюyцk mцvяffяqiyyяtlя baш
tutmuшdur(1913-cц ildя).Mяшяdi Cяmil Gяncяdя, xanяndя Seyid Шuшinskinin,
xanяndя Musa Шuшinskinin, xanяndя Bцlbцlцn, kamanчa ifaчısı Bюyцkkiшi Яliyevin
vя шяhяrin digяr musiqiчilяrinin iшtirakı ilя bir neчя “Шяrq konsertlяri” tяшkil edir
(1914-
cц il). Biliyi vя Tцrkiyяdя яldя etdiyi tяcrцbяsi onun yaradıcılıьına mцsbяt
tяsir gюstяrmiшdi: onun tarda, udda vя kanonda mяharяtli ifası vя tцrk mahnılarını
ustalıqla oxuması dinlяyicilяrin diqqяtini cяlb edirdi.
“
O qeyri-adi tяhsilя malik vя yцksяk mяdяniyyяtli musiqiчi idi. Mяшяdi Cяmil
bцtцn muьamları bюyцk zюvqlя ifa edяr vя tяsniflяri gюzяl oxuyardı. Gяncяdя
konsertlяrdя tцrk mahnılarını elя ustalıqla vя orijinallıqla ifa etmiшdi ki, hamı
heyran qalmıшdı. Mяшяdi Cяmil “Bayatı Шirazı” kanonda ifa edяndя isя, dinlяyicilяr
onu sяhnяdяn getmяyя qoymadılar”.
Xanяndя M. Шuшinski (Azяrbaycan)
Adяtяn indi muьamı xanяndяdяn, tarzяndяn vя kamanчaчalandan ibarяt
ansambl
­
la birlikdя ifa etmяk qяbul olunub. Яsas melodiyanı tar aparır, kamanчa
isя bu melodiyanı kiчik gecikmя ilя tяkrar edir. Bяzяn xanяndяnin oxumasını
mцшayiяt edяn alяtlяrin sayını bir az geniшlяndirirlяr. Bцlbцlcan, Sadıqcan, Mяшяdi
Cяmil vя digяr mяшhur musiqiчilяr юz ansambllarına qoшa naьaranı яlavя etmiшlяr.
Bяzяn ansambla bir vя ya iki nяfяsli alяt яlavя edяrdilяr”.
Akademik Ч. Qacar (Azяrbaycan)
Mяшяdi Cяmil, peшяkar musiqi tяhsilinin яhяmiyyяtini vя vacibliyini anlayaraq,
Gяncяdя musiqi mяktяbinin aчılması öчön, dяfяlяrlя яrizя ilя qubernatora
mцraciяt etmiш vя Qafqaz caniшininin qяbulunda olmuшdur. Lakin onun bцtцn
sяylяri яbяs yerя idi vя, Mяшяdi Cяmil, vяziyyяti nяzяrя alaraq, юz vяsaiti hesabına
(1914-
cц ildя) evindя “Muьam kursları” aчır vя istedadlı gяnclяrlя mяшьul olmaьa
baшlayır.
“
O, Gяncяdя musiqi mяktяbinin aчılmasını чox arzulayırdı vя bu mяqsяdlя
qubernatora dяfяlяrlя mцraciяt etmiшdi vя hяtta Qafqaz caniшininin dя
yanında olmuшdu. Lakin bötön bunlar яbяs idi – чar hakimiyyяti milli azlıqların
mяdяniyyяtinin inkiшafına hяr vasitя ilя mane olurdu. Onda Mяшяdi Cяmil muьam
kursları aчdı vя istedadlı gяnclяrin musiqi tяhsili ilя mяшьul olmaьa baшladı – o
юz yanına mцьяnni vя musiqiчilяri yıьdı vя onlarla sяylя mяшьul oldu. Mяшяdi
Cяmilin mяnzilindя tez-tez muьam axшamları, яn yaxшı mцьяnni vя musiqiчi adı
uürunda yarıшlar keчirilirdi – qalib xatirя hяdiyyя ilя mцkafatlandırılırdı”.
Musiqiшцnas F. Шuшinski (Azяrbaycan)