Î, Áàêû ö÷öí àç èø ýþðìÿyèá. Áåëÿ êè, 18 ày ìöääÿòèíäÿ
ñÿðíèøèíëÿðè âÿ yöêëÿðè äàøûìàã ìÿãñÿäèëÿ Áàêûäà àò ãîøóëàí âà-
ãîíëàðûí – «êîíêà» ùÿðÿêÿòè ö÷öí äÿìèð yîëóíóí ÷ÿêèëìÿñèíÿ
èúàçÿ àëìàüà øÿùÿð Äóìàñû ãàðøûñûíäà âÿñàòÿò ãàëäûðûð. Îíóí òÿê-
ëèôè áèðìÿíàëû ãàðøûëàíìàäû, hÿòòà áó èøè ëÿíýèòìÿê ö÷öí êîàëèñèyà
äà yàðàíäû. Áåëÿ êè, áèð ÷îõëàðû èääèà åäèðäèëÿð êè, Ôîí Âåëêåyÿ åù-
òèyàú yîõäóð, øÿùÿð þçö áó èøèí þhäÿñèíäÿí ýÿëÿ áèëÿð. Äóìà ôè-
êèð àyðûëûüûíäà ãàëìûøäû. Áèð ÷îõëàðû, hÿòòà ìèëyî÷ó Ùàúû
Çåyíàëàáäèí Òàüûyåâ äÿ áó òÿøÿááöñöí ÿëåyùèíÿ ÷ûõàðàã, åëÿ òÿê-
ëèô èðÿëè ñöðäöëÿð êè, Ôîí Âåëêå áóíóíëà ðàçûëàøà áèëìÿçäè.
Ìÿøÿäè Ìÿëèê áÿyèí þç ïóëóíà Áàêûäà áèð íå÷ÿ åâ òèêäèð-
ìèøäè. Hÿòòà èíäè äÿ, È÷ÿðè øÿhÿðäÿ, Òñèòñèàíîâ êö÷ÿñèíäÿ îíóí
òèêäèyè åâëÿð ãàëìàãäàäûð. Ìÿøÿäè Ìÿëèê áÿyèí åâè ãîíàã - ãàðà -
ëû èäè. Åâèí hþðìÿòëè ãîíàãëàðû àðàñûíäà ìèëëèyÿòcÿ ïîëyàê îëàí øÿ-
ùÿð ìåðè Ñòàíèñëàâ Èâàíîâè÷ Äåñïîò-Çåíîâè÷, ìåìàð Èîñèô
Ãîñëàâñêè, ìÿíøÿúÿ àëìàí îëàí ìöùÿíäèñ, ïîëêîâíèê Íèêîëày
Àâãóñòîâè÷ ôîí äåð Íîíå äÿ âàðäûð. Yåðè ýÿëìèøêÿí îíó äà ãåyä
åäÿê êè, åâëÿðèí òèêèíòèñè çàìàíû Ìÿøÿäè Ìÿëèê áÿyëÿ ôîí äåð Íî -
íå àðàñûíäà yàðàíàí èøýöçàð ìöíàñèáÿò ñîíðàëàð äîñòëóüà ÷åâðèëäè.
Äàhà áèð ìàðàãëû ôàêò. Ìÿøÿäè Ñöëåyìàí áÿy õàòèðÿëÿðèíäÿ
yàçûð êè, íåôò ìàãíàòëàðû Ðîáåðò âÿ Ëöäâèã Íîáåë ãàðäàøëàðû, Àë-
ôîíñ äå Ðîòøèëä âÿ øÿùÿðèí áèð ÷îõ ýþðêÿìëè øÿõñëÿðè âÿ çèyàëûëàðû
àòàñû Ìÿøÿäè Ìÿëèê áÿyèí øÿùÿðäÿêè ìöëêöíäÿ âÿ áàü åâèíäÿ òåç
-
òåç ãîíàã îëóðäó. Àíàõàíûì Ìàíñóðîâàíûí íÿâÿñè – Êàìèë Êÿ-
ëÿíòÿðîâ õàòûðëàyûð êè, Íîáåë ãàðäàøëàðû âÿ Ðîòøèëäèí Ìÿøÿäè Ìÿ-
ëèê áÿy âÿ îíóí îüóëëàðû èëÿ áèðgÿ ÷ÿêäèðäèêëÿðè ôîòîøÿêèëëÿðè
ñîíðàëàð Ìèðçÿ Ìàíñóðóí åâèíäÿ äèâàðäàí àñûëû gþðìöøäö.
Áàêû þçöíöí ìåìàðëûã ýþðêÿìè èëÿ «Ãàôãàçûí Ðîñòðåëëèñè»íÿ
–
Èîñèô Âèêåíòèyåâè÷ Ãîñëàâñêèyÿ áîðúëóäóð. Íåcÿ äåyÿðëÿð, Áàêû
ìåìàðûí òàëåyè îëäó. 1891-úè èëäÿ Û Íèêîëày àäûíà Ñàíêò-Ïåòåðáóðã
èíñòèòóòóíóí ìöëêè ìöùÿíäèñëèê ôàêöëòÿñèíèí ìÿçóíó îëàí ýÿíú
ìöòÿõÿññèñè Áàêûyà, Àëåêñàíäð Íåâñêè êèëñÿñèíè òèêìÿyÿ ýþíäÿðèð-
ëÿð. Ãîñëàâñêè ñàäÿúÿ ìåìàð äåyèë, ùÿì äÿ ðÿññàì èäè. Îíóí
ócàëòäûüû êèëñÿ î ãÿäÿð ìþhòÿøÿì èäè êè, áàêûëûëàð îíó «Ãûçûë êèë-
ñÿ» àäëàíäûðûðäûëàð.
Êèëñÿíèí ãöááÿñè õàëèñ ãûçûëëà þðòöëìöøäö. Ýþðÿíëÿðèí äåäè-
yèíÿ ýþðÿ, êèëñÿ ìöñÿëìàíëàðûí âåðäèyè èàíÿ ùåñàáûíà òèêèëìèøäèð.
46
Àëåêñàíäð Òåîäðîâè÷ Ôîí Âåëêå
(1865)
Ñòàíèñëàâ Èâàíîâè÷
Äåñïîò-Çåíîâè÷ (1892)