11
“
Toylar xanяndяlяrиn vя onların ansambllarının sяnяtиnиn иnkишafında xцsusи rol
oynamıшdır. Onların toy sяyahяtlяrиnиn coьrafиyası чox genишdиr – Шиmalи Qafqaz,
Tцrkиyя vя Иrandan Mяrkяzи Asиyayadяk. Xanяndя ansamblları bцtцn Qafqaza,
Yaxın vя Orta Шяrqя qastrollara чıxır, sяslяrиnи yazmaq цчцn bиr чox qrammofon
шиrkяtlяrи onları dяvяt edиrdilяr. Azяrbaycan musиqиsиnиn qrammofon yazıları bюyцk
populyarlıqla иstиfadя edиlиrdи. Avropada verиlяn konsertlяr bюyцk uьurlar qazanırdı
–
Avropa dиnlяyиcиsи Azяrbaycan musиqиsиnиn gюzяllиyиnя vя xanяndяlяrиn nadиr sяs
keyfиyyяtlяrиnя heyran qalırdı. Konsertdяn sonra tamaшaчılar vя musиqичиlяr pяrdя
arxasına keчяrяk, qeyrи-adи dиapazonda – demяk olar kи, цч oktavada uzun mцddяt
belя gюzяl vя gцclц oxumaьı bacaran mцьяnnиlяrиn qırtlaьının gюstяrиlmяsиnи
xahиш edиrdиlяr”.
Akademиk Ч. Qacar (Azяrbaycan)
“
Azяrbaycanın demяk olar kи, bцtцn mяшhur mцьяnnи vя musиqичиlяrи Шuшada
doьulmuшdur. Шuшanı яbяs yerя poezиyanın vя musиqиnиn beшиyи adlandırmırlar”.
Шaиr S. Vurьun (Azяrbaycan)
XIX яsrиn sonunda neft bumu Azяrbaycanın bцtцn sahяlяrиndя, o cцmlяdяn
mяdяnиyyяtdя mцяyyяn dяyишиklиklяrя sяbяb olmuшdu: иctиmaи dцшцncя artmıш vя
mяdяnиyyяt, qяdиm яnяnяlяrи qoruyaraq, qяrb цslublarını, цsullarını mяnиmsяmиш,
юz иnkишafında hиss edиlяcяk dяrяcяdя иrяlи getmишdи. Cяmиyyяtdя olan bцtцn bu
dяyишиklиklяr, шцbhяsиz kи, Qarabaьda da юzцnц gюstяrmишdи vя qяdиm Шuшa bцtцn
bu baш verяnlяrя “hяssaslıqla” yanaшmıшdı. Шuшada teatrlar tиkиlиr, teatr tamaшaları
sяhnяlяшdиrиlиr, xarиcи artиstlяrиn qastrolları tяшkиl edиlиr, Avropa tиplи mяktяblяr, o
cцmlяdяn musиqи mяktяblяrи aчılır, чoxsaylı яdяbи “mяclиslяrdя” yцksяk poezиya
vя nяsr sяslяnиr, mяtbяяlяr yaradılır, kиtab vя qяzetlяr nяшr edиlиr, yerlи memarlar
rяssamların-heykяltяraшların qяdиm яnяnяlяrя uyьun olaraq tяsvиr etdиklяrи saraylar
(
иmarяtlяr) ucaldırdılar ….