12
1
875-
ci ildя, tarixi vя mяdяni hadisяlяrin sцrяtlя bir-birini яvяz etdiyi bir
dюvrdя, qяdim qala-шяhяr olan Шuшada bяstяkarın atası – Mяшяdi Cяmil
Kяrbяlayı Яmiraslan oьlu Яmirov dцnyaya gяlmiшdir. Oьlanın qismяtinя
bюyцk bяstяkar olmaq dцшmцшdц, lakin, tяbii ki, o dюvrdя hamı kimi, o
da ibtidai tяhsilini mяdrяsяdя almıшdır. Onun musiqi istedadı юzönö erkяn böruzя
vermiшdi vя musiqiyя olan sonsuz hяvяsi haqqında Шuшada belя bir maraqlı hadisя
sюylяyirdilяr:
“
Bir dяfя qonшu hяyяtdя toy чalınır vя iri samovara qulluq etmяyi balaca Cяmilя
tapшırırlar. Oьlan, dяm чaynikinя quru чay tюkяrяk, onu qaynayan samovarın
lцlяyinin altına qoyur vя qulpunu burur – bu zaman xanяndя onun sevimli
mahnısını oxumaьa baшlayır vя Cяmil, samovar haqqında tamamilя unudaraq,
mяtbяxin qapısını aчır vя yerindя donub qalaraq, musiqini dinlяmяyя baшlayır...
Tezliklя buxar mяtbяxi bцrцyцr vя qonaq otaьına dolmaьa baшlayır – mяtbяxя
qaчan iшчilяr gюrцrlяr ki, samovarın suyu чayniki dolduraraq dюшяmяyя axır, Cяmil
isя, “donmuш” vяziyyяtdя, hяr шeyi unudaraq, sevimli musiqisinя qulaq asır…”.
12
yaшlı Cяmil atasının qяfil юlцmцndяn sonra mяdrяsяdяki dяrslяrini mцvяqqяti
dayandırmalı vя iшlяmяli olur – onun юzцndяn savayı цч azyaшlı bacılarının
da olduьu ailяni ayaьa qaldırmaq цчцn anası Mяшяdi Yaxшı xanıma kюmяk
etmяk lazım idi.… Иlk dюvrlяrdя bazarda biшmiш noxud satır, sonra isя mцxtяlif
“
peшяlяri” dяyiшir – lakin hяyatın чяtinliklяri onu sındırmır vя, яn яsası, musiqiyя
olan sonsuz sevgisi balaca Cяmilin qяlbindяn чıxmır. O, sevimli шяhяri Шuшanın
qonшu hяyяtlяrindя keчirilяn saysız-hesabsız toy mяrasimlяrindя saatlarla otura
bilir vя gah pяncяrяdя, gah aьacda, ya da xяlvяt bir yerdя gizlяnяrяk, saatlarla
musiqiчilяri mцшahidя edir. Hяr шeydяn яvvяl onu mюcцzяli tar maraqlandırırdı:
o, gюzlяrini tarчalana zillяyяr, onun barmaqlarının hяrяkяtini izlяyяr, barmaq
hяrяkяtlяrini tяkrar etmяyя, musiqini yadda saxlamaьa чalıшardı. Cяmil юz шяxsi
alяti haqqında xяyal edirdi: bir dяfя aьacdan tara oxшar bir шey dцzяltmiш, onun
цzяrinя at qılından “tel” чяkmiш vя юzцnцn sadя “alяtinin” akkompanementi
altında toylarda eшitdiyi melodiyaları zцmzцmя etmяyя чalıшmıшdı… Anası Mяшяdi
Yaxшı xanımın mяslяhяti ilя dяrzi yanında шagird dцzяlmiш, tez bir zamanda
ustalıqla biчmяyi vя tikmяyi юyrяnmiш Mяшяdi Cяmil tezliklя Шuшada яn mahir
ustalardan birinя чevrilir vя юzцnцn atelyesini aчır. Mцшtяrilяrin sayı gцndяn gцnя
artmaьa baшlayır vя ailяnin maddi vяziyyяti hiss olunacaq dяrяcяdя yaxшılaшır,
lakin musiqiyя olan hяvяs onu heч vaxt tяrk etmir; o dяrzi kimi mяшhurlaшmaьı
arzu etmirdi axı .… Mяшяdi Cяmilin yalnız bir istяyi, yeganя arzusu var idi: peшяkar
musiqiчi-tarzяn olmaq vя bu mяqsяdlя o, юzцnцn sevimli alяtini – tarı яldя edir.
Mяшяdi Cяmil, asudя vaxtlarında, gizli bir yer taparaq, sevdiyi mahnılardan nя isя
ifa etmяyя cяhd gюstяrir, “improvizя etmяyя” чalıшır – bu onun zяngin vя sonsuz
ATASI